Stand van zaken:
Verplichte AOV voor zelfstandigen

In het kort

Op 5 juni vorig jaar is een pensioenakkoord gesloten tussen het kabinet en de sociale partners. Daarbij is afgesproken dat er een verplichte verzekering tegen arbeidsongeschiktheid moet komen voor zelfstandigen. Het kabinet heeft hiervoor aan de stichting van de arbeid gevraagd om begin 2020 met een voorstel te komen voor de invulling van deze verzekeringsplicht.

Het is inmiddels begin 2020 maar eigenlijk is er door alle betrokken partijen nog niets concreets gemeld.

Wat willen de zelfstandigen?

Als zelfstandige wil je zoveel mogelijk zelfstandigheid, keuzevrijheid en flexibiliteit in alles wat je doet en besluit, dat is het aantrekkelijke aan ondernemen. Het draagvlak onder zelfstandigen voor een verplichte verzekering is dan ook niet zo hoog. Naast de forse premies die voor zelfstandigen worden gerekend zijn de onderlinge verschillen tussen inkomens, beroepsrisico's en persoonlijke voorkeuren zo groot dat de zelfstandigen niet onder één noemer te vangen zijn en dat wringt enorm met een uniforme verzekeringsplicht.

Is er wel een probleem dan?

Ja! Het aantal zelfstandigen zonder verzekering tegen arbeidsongeschiktheid is enorm groot. Het gevolg is dat bij een eventuele arbeidsongeschiktheid de ondernemer tegen grote praktische, sociale en financiële problemen aanloopt. Uiteindelijk krijgen we daar als maatschappij in zijn geheel last van en moeten we onze verantwoordelijkheid nemen. Veel zelfstandigen beseffen dit wel maar willen of kunnen de hoge premies gewoonweg niet opbrengen.

Een oplossingsrichting!

In het Manifest Moderne Arbeidsmarkt (pdf), waarin zzp-Nederland en PZO hun uitgangspunten hebben geformuleerd pleiten zij voor een eenvoudige basisvoorziening voor alle werkenden. Deze basisvoorziening voorziet in een basisinkomen voor iedere werkende die voor 80% of meer arbeidsongeschikt wordt. De bekostiging zou via de belasting moeten lopen met voor iedereen dezelfde lage premie. Iedereen die daar bovenop een groter inkomen wil verzekeren (collectief via de werkgever of individueel door een zelfstandige) is daar vrij in en daarmee is dit voorstel een beetje vergelijkbaar met AOW en wel of niet kiezen voor een aanvullend pensioen.

Dit is in onze ogen een prima en vooral uitvoerbaar plan. Geen onzinnige discussies over de definitie van de zzp'er, geen complexe inkomensafhankelijkheid en uiteenlopende risicoprofielen bij verzekeraars. Iedereen die werkt krijgt deze regeling. Wij denken dat de meeste zelfstandigen het hier wel mee eens kunnen zijn.

We krijgen dus een basisvoorziening?

Dat is nog heel onduidelijk. Het lijkt in ieder geval een stuk beter uitvoerbaar dan een verplichte verzekering via verzekeraars.

Toch zijn hier ook nog wel een aantal hindernissen te nemen. Veel werkenden hebben al een AO verzekering en deze groep moet onder het voorstel het recht krijgen om de uitkering van de basisvoorziening (en de daarbij behorende premie) in mindering te brengen op de al bestaande AO verzekering. Oftewel: de verzekeraars moeten bereid zijn de premies en de uitkering bij arbeidsongeschiktheid naar rato te verlagen en dat is geen eenvoudige verandering.

Daarnaast is het inrichten van een basisvoorziening via de belasting / premies volksverzekering een grote onderneming voor de belastingdienst en dan ook nog in een periode waarin er voor de dienst toch al enorm grote veranderingen moeten woorden doorgevoerd.

Waar staan we in januari 2020 nu precies?

De stichting van de arbeid rapporteert dat er een aantal bijeenkomsten zijn geweest waarbij er heel veel informatie is gehaald bij de SER, de sociale partners, het verbond van verzekeraars, het UWV enzovoorts. Verder wordt er inhoudelijk nog niets gemeld; niet over premies, voorwaarden, uitvoering of wat dan ook. Opvallend is het wel om te lezen dat de verzekeraars hebben aangegeven dat voor hen de uitvoering van een verplichte uniforme arbeidsongeschiktheidsuitkering niet past.

De stichting meldt dat momenteel een voorstel wordt uitgewerkt en dat dat begin 2020 aan de minister van SZW (Koolmees) wordt aangeboden. Wordt dus vervolgd...

Ron Looijen
Gepubliceerd op: 17-1-2020