Internetconsultatie VBAR

Het Besluit VBAR geeft een nadere toelichting op het wetsvoorstel VBAR 'Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden'. Dit besluit ligt nu ter internetconsultatie. Tot 13 oktober kun ook jij je mening over het wetsvoorstel geven.

Het doel van het wetsvoorstel is de duidelijkheid te vergroten voor werkenden, werkgevers en opdrachtgevers, uitvoeringsorganisaties (zoals het UWV, de Belastingdienst en de Nederlandse Arbeidsinspectie). Dit moet het voor de markt, de uitvoeringsorganisaties en de rechtspraak inzichtelijker maken wanneer als zelfstandige of werknemer kan worden gewerkt.

Twee hoofdelementen vormen het besluit:

1. werkinhoudelijke en organisatorische sturing
2. werken voor eigen rekening en risico

Het is mogelijk dat iemand die doorgaans als werknemer werkt, er klussen als zelfstandige naast doet op basis van een overeenkomst van opdracht. Of tegenovergesteld: iemand die doorgaans als zelfstandige werkt, kan evengoed in een specifieke relatie arbeid verrichten als werknemer.

Hoofdelement W (werknemerschap)
Werkinhoudelijke en organisatorische sturing

1. De werkgevende is bevoegd om aanwijzingen en instructies te geven over de wijze waarop de werkende de werkzaamheden moet uitvoeren en de werkende moet deze ook opvolgen

Uit jurisprudentie blijkt dat deze aanwijzingen en instructies uit dit criterium op verschillende manieren ingevuld kunnen worden. In de zorg is een voorbeeld dat van een waarnemend intensivist die weliswaar als medisch specialist zelf bepaalde hoe hij zijn werk moest uitvoeren, en dus geen inhoudelijke instructies op dat vlak kon ontvangen, maar wel werkte op de wijze, en tijdstip en plaats die vastgesteld werden door de werkgevende. De rechter concludeert hier dat voor dit gezichtspunt doorslaggevend is dat de opdrachtgever bepaalt waar en wanneer er wordt gewerkt en dat zij de kaders vaststelt waarbinnen gewerkt wordt.


2. De werkgevende heeft de mogelijkheid om de werkzaamheden van de werkende te controleren en is bevoegd om op basis daarvan in te grijpen.

Het toezicht of het bijsturen door de opdrachtgever in het geval van een overeenkomst van opdracht of bij aanneming van werk richt zich meestal vooral op het resultaat, waarbij de opdrachtnemer wordt beoordeeld op het behalen van het overeengekomen resultaat. In het geval van een arbeidsovereenkomst ligt het risico van het behalen van een resultaat bij de werkgever, die dan ook het recht heeft om op de werkzaamheden toe te zien en bij te sturen. Zo oordeelde de Rechtbank Rotterdam over een productiemedewerker dat er wel sprake is van een arbeidsovereenkomst, omdat de werkende vanaf aanvang van de werkzaamheden zijn uren via een digitale prikklok bijhield. Dit wijst op de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst.


3. De werkzaamheden worden verricht binnen het organisatorisch kader van de organisatie van de werkgevende.

In het geval van de waarnemend intensivist concludeerde de rechter ook dat er gewerkt werd binnen het organisatorisch kader van de werkgevende. Zo moest de intensivist het dienstenrooster aanhouden en zich daarnaast houden aan de convenanten, beleidsplannen, reglementen en protocollen van de werkgevende, en bepaalde deze dus plaats en tijd van het werk, waarmee deze binnen het organisatorisch kader van de werkgevende viel.


4. De werkzaamheden hebben een structureel karakter binnen de organisatie.

Een aanwijzing dat het gaat om werk met een structureel karakter betreft het gegeven dat het gaat om werkzaamheden die de voornaamste bestaansreden zijn van een bedrijf. In dat geval is het doorgaans lastiger voorstelbaar dat de werkgevende hier geen economisch risico op draagt en er dus geen sprake is van gezag.


5. De werkende soortgelijke werkzaamheden verricht als andere werknemers.

Werkenden die niet of nauwelijks te onderscheiden zijn van werknemers in loondienst van de organisatie, waarbij voor de werkenden dezelfde werkafspraken, bedrijfs- of gedragsregels of voorschriften als voor werknemers gelden. Het uitgangspunt is dat wanneer de werkende er uit ziet als een werknemer, de werkende wordt behandeld als een werknemer, en als de werkende zich gedraagt als een werknemer, deze dan waarschijnlijk ook een werknemer is. Dit is ook het geval als het gaat om vervanging bij ziekte of zwangerschap, of om inspringen bij piekmomenten.

Bij de beoordeling van een arbeidsrelatie tracht de VBAR ook recht te doen aan indicaties die wijzen op de afwezigheid van een arbeidsovereenkomst en deze een duidelijke positie te geven bij de beoordeling. Daarom legt de wet Vbar het element van ondernemerschap vast als contra-indicatie bij de beoordeling van de arbeidsrelatie. Zelfstandige arbeid moet mogelijk zijn en blijven en de vrijheid om als zelfstandige werk te verrichten moet niet onnodig belemmerd worden.

Hoofdelement Z (zelfstandige) Werken voor eigen rekening en risico

Omdat er in een concrete casus zowel omstandigheden kunnen zijn die wijzen op het zelfstandig verrichten van werk als kenmerken die op werken op basis van een arbeidsovereenkomst wijzen, biedt dit tweede hoofdelement en de uitwerking daarvan handvatten voor welke kenmerken wijzen op het zelfstandig verrichten van arbeid in een arbeidsrelatie.

Daarbij speelt mee of een werkende ondernemersrisico loopt met betrekking tot de werkzaamheden de vrijheid heeft om tijdschema, plaats en inhoud van het werk te kiezen en niet is opgenomen in de onderneming van de werkgevende Werknemerschap ligt volgens het Yodel-arrest niet voor de hand als de betreffende werkende de vrijheid heeft om bijvoorbeeld anderen in te schakelen, zelf te beslissen om taken al dan niet uit te voeren, de vrijheid te hebben om voor de concurrent te werken en de werktijd naar eigen inzicht in te kunnen delen waarbij het belang van de werkgevende niet leidend is.

1. De financiële risico’s en resultaten van de werkzaamheden liggen bij de werkende.
Hierbij gaat het om het debiteurenrisico, aansprakelijkheidsrisico en de financiële risico’s bij het niet nakomen van een resultaatverplichting. Hierbij kan worden gedacht aan het afspreken van een totaalprijs, waarbij de werkende extra winst maakt als hij de opdracht efficiënter uitvoert, maar ook een risico loopt op een lagere winstmarge of zelfs verlies als de uitvoering van de opdracht tegenvalt en meer tijd of middelen vraagt.


2. De werkende zorgt voor een herkenbare en zelfstandige uitvoering van de werkzaamheden.
Van belang is dat het naar buiten toe treden als zelfstandige ook voor derden kenbaar is. Als voor derden duidelijk is dat sprake is van een zelfstandige die op afstand staat van de organisatie van de werkgevende waarvoor hij werk verricht is dit een indicatie dat er geen sprake is van werken in dienst van. In het ‘Timmerlieden’ arrest oordeelt het gerechtshof ‘s-Hertogenbosch dat het feit dat de timmerlieden met hun eigen vervoer naar het werk toegingen, hun eigen (veiligheids)kleding en schoenen gebruiken en gebruik maakten van hun eigen (hand)gereedschap omstandigheden zijn die wijzen op de afwezigheid van een gezagsverhouding.


3. De werkende is in het bezit van een specifieke opleiding, werkervaring, kennis of vaardigheden, die in de organisatie van de werkgevende niet structureel aanwezig is.
als er sprake is van een werkende die qua competenties werkzaamheden kan verrichten die niet structureel binnen de organisatie van de werkgevende aanwezig zijn en werkzaamheden verricht met gebruikmaking van die competenties, is deze indicatie aanwezig. Dit vormt daarmee een indicatie van werken voor eigen rekening en risico. Volgens de kantonrechter Midden-Nederland werkte een interim-directeur van een basisschool niet op basis van een arbeidsovereenkomst. Hij werd op ad-interim basis ingeschakeld met de zeer specifieke opdracht om de stichting tijdelijk te ondersteunen en de onder druk staande organisatie te verbeteren en te professionaliseren. Oftewel, de werkende werd tijdelijk ingeschakeld juist vanwege zijn specifieke werkervaring en vaardigheden.


4. Er is sprake van een korte duur van de opdracht en/of een beperkt aantal uren per week.
Doorgaans geldt dat hoe korter de opdracht en voor hoe minder uren, hoe waarschijnlijker het is dat de werkzaamheden verricht kunnen worden zonder dat er sprake is van werkinhoudelijke en organisatorische sturing. Verder kan een opdracht van korte duur of beperkte omvang erop wijzen dat de werkende meerdere verschillende opdrachtgevers heeft. Dit betekent doorgaans dat de werkende (financieel) niet afhankelijk is ten opzichte van deze specifieke werkgevende. Dit wordt aangemerkt als een indicatie voor het werken voor eigen rekening en risico.

Er geldt geen concrete omvang van duur of aantal uur per week aan om deze indicatie nader in te vullen. Vanaf welke duur en omvang geldt dat zij beperkt qua omvang zijn, hangt af van de omstandigheden van de concrete casus en hangt bijvoorbeeld sterk samen met de werkzaamheden die het betreft, de sector waarin wordt gewerkt en wat daarin gebruikelijk is voor zowel werknemers als zelfstandigen qua duur van werkzaamheden, ook in de desbetreffende organisatie.


5. Er sprake is van kenmerken van degene die de arbeid verricht die wijzen op ondernemerschap voor soortgelijke werkzaamheden.
Hoe de werkende zich doorgaans in het economisch verkeer presenteert kan onder andere blijken uit de volgende omstandigheden:
• De werkende heeft meerdere opdrachtgevers per jaar;
• De werkende besteedt tijd en/of geld aan het opbouwen van een reputatie en het vinden van nieuwe klanten of opdrachtgevers;
• De werkende heeft bedrijfsinvesteringen gedaan van enige omvang;
• De werkende is aansprakelijk voor schulden van zijn bedrijf;
• Het administratief handelen van de werkende wijst op ondernemerschap.
• De werkende is ingeschreven bij de KVK
• De werkende is btw-ondernemer
• De werkende heeft recht op de fiscale voordelen van het ondernemerschap (zoals ondernemersfaciliteiten).

Op www.hetjuistecontract.nl is een keuzehulp opgenomen waarmee enige vorm van duidelijkheid verkregen kan worden of er sprake is van een zzp-klus of een opdracht in loondienst. Tevens kan de Webmodule beoordeling arbeidsrelaties geraadpleegd worden. Het beoogde tijdstip van inwerkingtreding van de wet VBAR is 1 juli 2026